در بیشتر رشته‌های دانشگاهی، پروژه به عنوان واحدی اجباری برای اخذ مدرک کارشناسی است. در واقع پروژه، درسی 3 واحدی برای دانشجویانان دوره کارشناسی محسوب می‌شود. پس از انتخاب واحد، دانشجو استاد راهنمای خود را برای انجام پروژه دانشجویی انتخاب می‌کند. دانشجویان کارشناسی با راهنمایی استاد، می‌توانند موضوع نهایی پروژه خود را با توجه به رشته‌ای که در طول دوره چهار ساله در دانشگاه سپری کرده‌اند، انتخاب کنند.
تعریف پروژه دانشجویی
اولین تعریف برای پروژه کارشناسی در آوریل سال 1997 در یک کنفرانسی توسط شورای پروژه کارشناسی مطرح شد. در این کنفرانس چنین بیان شد که پروژه کارشناسی تحقیقی است که توسط دانشجوی کارشناسی انجام می‌شود. هدف ازانجام پروژه کارشناسی بهبود رشته و ایجاد دانشی جدید است. می‌توان نتایج این تحقیقات را در کنفرانس‌ها ارائه داده و همچنین در ژورنال‌های پییر ریویو (peer reviewer) چاپ کرد.
مراحل انجام پروژه دانشجویی
موضوع پروژه در مقطع کارشناسی با کمک استاد راهنما تعیین می‌شود. معمولاً موضوعات پروژه کارشناسی براساس علایق و زمینه‌هایی که استاد راهنما کار کرده است، تعیین می‌شود. استاد راهنما و دانشجو به طور منظم با هم جلساتی را تشکیل می‌دهند، برای انجام پروژه برنامه ریزی می‌کنند و ریسک پروژه و مقاله‌ها و پروژه‌ها انجام شده در زمینه موضوع انتخاب شده (literature review) را بررسی می‌کنند. چنین جلساتی این اعتماد به نفس را در دانشجو ایجاد می‌کند تا مسئولیت اصلی پروژه را بر عهده گیرد و با زمینه کاری استاد راهنمای خود بیشتر اشنا شود.
در نهایت، پروژه کارشناسی به صورت کتبی به دانشگاه ارائه می‌شود و به پایگاه علمی و دائمی دانشگاه اضافه می‌شود و می‌تواند توسط محققان بعدی که پروژه‌های مربوطه را دنبال می‌کنند، مورد استفاده قرار گیرد. ارائه پروژه در یک جلسه دفاع یک مزیت برای دانشجو محسوب می‌شود و معمولاً استاد راهنما آن را یک نکته مثبتی در نمره پروژه در نظر می‌گیرد.
ویژگی‌های پروژه دانشجویی ایده آل
یک پروژه پژوهشی ایده آل در مقطع کارشناسی است اگرویژگی های زیر را دارا باشد:
- دارای اهداف مشخص و پتانسیل‌های بسیاری باشد.
- در بازه زمانی که دانشگاه تعیین کرده قابل انجام باشد.
- کاری تکراری نباشد.
- از مفاهیم پیشرفته و کلمات تخصصی در آن استفاده شده باشد.
- تنها یک مطالعه کتابخانه‌ای نباشد و از ابزارها و تکنیک‌های مختلفی در آن استفاده شده باشد.
برخی از اساتید، دو ویژگی دیگر را برای پروژه کارشناسی بیان می‌کنند: ایجاد دانش و انتقال دانش.
برای ایجاد دانش
- باید متن پروژه به خوبی نگارش شده باشد و بهتر است با ویراستیار ویرایش شده باشد.
- آزمایش‌ها و تحقیقات میدانی انجام شود.
- نتایج تفسیر شود.
- از روش پییر ریویو (peer review) استفاده شود.
برای انتقال دانش باید پروژه به صورت مقاله در ژورنال منتشر شود و یا در کنفرانسی ارائه گردد.
اما باید توجه داشت که همه پروژه‌های کارشناسی آن‌قدر پربار نیستند که بتوان از همه آن‌ها، مقاله‌ای استخراج کرد و در ژورنالی چاپ کرد. اما می‌توان چند پروژه کارشناسی را با هم ادغام کرد که منجر به چاپ مقاله در ژورنالی معتبر شود. همواره ایجاد دانشی جدید امری پیچیده و مشکل است و منظور از ایجاد دانش، بالا بردن سطح یادگیری دانشجو است.
مزیت‌هایی پروژه کارشناسی
از مزیت‌های پروژه کارشناسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آماده شدن دانشجو برای انجام تحقیق در محیط کاری
- آشنایی با کاربرد مطالب یاد گرفته شده به صورت تئوری
- آماده شدن برای انجام پایان نامه در مقاطع بالاتر؛ کارشناسی ارشد و دکتری.
موانع انجام پروژه
متأسفانه در خیلی از موارد، استاد راهنما دانشجویان دیگری در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دارد. به همین دلیل وقت کمی را به دانشجویان کارشناسی اختصاص می‌دهند. از طرف دیگر انجام پروژه کارشناسی اولین تجربه جدی دانشجویان در زمینه پژوهش و تحقیق است. به همین دلیل خیلی از دانشجویان کارشناسی ناگزیرند از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری کمک بگیرند. دانشجویان مقاطع بالاتر به دلیل کمبود وقت و نداشتن تخصص کافی در همه حیطه‌ها، نمی‌توانند به دانشجویان کارشناسی کمک شایانی کنند. بهترین گزینه کمک کننده در انجام پروژه‌های کارشناسی انجام مطالعات کتابخانه‌ای و مطالعه پژوهش‌های قبلی و استفاده از داده‌های موجود در اینترنت است. مشاوران زیادی در اینترنت فعالیت دارند و می‌توانند برای انجام پروژه کارشناسی کمک کنند.